Bài thuốc Đông y trị bệnh đái tháo đường

Đái tháo đường là một căn bệnh mãn tính đặc trưng bởi lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường. Điều này xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả. Insulin là một hormone do tuyến tụy sản xuất, có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng đường trong máu. Hiểu rõ về đái tháo đường sẽ giúp bạn phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân gây ra đái tháo đường

Đái tháo đường có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, tùy thuộc vào loại bệnh. Có hai loại đái tháo đường chính là type 1 và type 2.

Đái tháo đường type 1: Đây là một bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào beta trong tuyến tụy, là nơi sản xuất insulin. Kết quả là cơ thể không thể sản xuất insulin. Nguyên nhân chính xác của đái tháo đường type 1 vẫn chưa được biết rõ, nhưng các yếu tố di truyền và môi trường được cho là đóng một vai trò quan trọng. Ví dụ, một số nghiên cứu cho thấy nhiễm virus có thể kích hoạt phản ứng tự miễn dẫn đến đái tháo đường type 1.

Đái tháo đường type 2: Đây là loại đái tháo đường phổ biến nhất, chiếm khoảng 90-95% tổng số ca mắc. Trong đái tháo đường type 2, cơ thể vẫn sản xuất insulin, nhưng các tế bào trở nên kháng insulin, nghĩa là chúng không phản ứng với insulin một cách hiệu quả. Điều này dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao. Các yếu tố nguy cơ của đái tháo đường type 2 bao gồm béo phì, ít vận động, tiền sử gia đình mắc bệnh, tuổi tác và một số nhóm dân tộc nhất định. Chẳng hạn, người Mỹ gốc Phi, người Mỹ gốc Latinh, người Mỹ gốc Á, người Mỹ bản địa và người dân đảo Thái Bình Dương có nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 cao hơn.

Ngoài ra, còn có đái tháo đường thai kỳ, xảy ra ở phụ nữ mang thai. Đái tháo đường thai kỳ thường biến mất sau khi sinh, nhưng nó làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 sau này trong cuộc sống.

Triệu chứng của đái tháo đường

Các triệu chứng của đái tháo đường có thể khác nhau tùy thuộc vào loại bệnh và mức độ nghiêm trọng. Một số người có thể không có bất kỳ triệu chứng nào, đặc biệt là ở giai đoạn đầu của đái tháo đường type 2. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Khát nước nhiều và đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Mệt mỏi và uể oải.
• Tầm nhìn mờ.
• Vết thương lâu lành.
• Nhiễm trùng thường xuyên.
• Ngứa ngáy, đặc biệt là ở vùng kín.
• Tê hoặc ngứa ran ở tay hoặc chân.

Phòng ngừa và kiểm soát đái tháo đường

Mặc dù đái tháo đường type 1 không thể phòng ngừa được, nhưng đái tháo đường type 2 và đái tháo đường thai kỳ có thể được ngăn ngừa hoặc trì hoãn bằng cách thay đổi lối sống. Một số biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Ăn uống lành mạnh, giàu trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.
• Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
• Kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh.

Đối với những người đã mắc đái tháo đường, việc kiểm soát lượng đường trong máu, huyết áp và cholesterol là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng. Điều này có thể đạt được thông qua việc dùng thuốc, thay đổi lối sống và theo dõi thường xuyên.

Bài thuốc Đông y trị đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường, Ðông y gọi là chứng “tiêu khát”. Có nhiều nguyên nhân và đều gây uất nhiệt hóa hỏa, làm phần âm của các tạng phủ (phế, vị, thận…) bị hao tổn. Hỏa làm phế âm hư gây nên khát; gây vị âm hư làm đói nhiều mà người gầy; làm thận âm hư không tàng trữ được tinh hoa của ngũ cốc, không chủ được thủy, làm thủy dịch bị bài tiết ra ngoài nhiều, gây đái nhiều và nước tiểu có đường.

Mạch môn là vị thuốc trị đái tháo đường do nguyên nhân ở trung tiêu và hạ tiêu.

Chứng đái tháo đường do thượng tiêu: Người bệnh khát nhiều, thích uống nước, họng ráo, miệng khô, đi tiểu nhiều lần, lượng nước tiểu nhiều; rêu lưỡi vàng mỏng; mạch hồng sác. Dùng một trong các bài:

Bài 1. Thiên hoa phấn thang: thiên hoa phấn 36g, sinh địa 24g, mạch môn bỏ lõi 24g, đạo mễ 16g, cam thảo 8g, ngũ vị tử 8g. Sắc các vị thuốc lấy 600ml, bỏ bã, cho đạo mễ vào nấu chín, lọc bỏ bã. Chia làm 4 lần: ngày uống 3 lần, tối uống 1 lần.

Bài 2. Nhị đông thang: thiên môn (bỏ lõi) 16g, mạch đông (bỏ lõi) 24g, tri mẫu 8g, nhân sâm 4g, thiên hoa phấn 8g, hoàng cầm 8g, cam thảo 4g, lá sen 8g. Sắc uống trong ngày.

Chứng đái đường do trung tiêu: Người bệnh ăn nhiều, chóng đói, cồn ruột, người gầy sút nhanh; rêu lưỡi vàng khô; mạch hoạt có lực. Dùng một trong các bài:

Bài 1. Tang dịch thang: huyền sâm 32g, sinh địa 32g, mạch môn (bỏ lõi) 32g, thiên hoa phấn 32g, hoàng liên 10g. Sắc lấy 300ml nước thuốc, chia 4 lần (ngày uống 3 lần, tối uống 1 lần).

Bài 2. Điều vị thừa khí thang: đại hoàng (bỏ vỏ tẩm rượu sao) 16g, chích thảo 8g, mang tiêu 12g. Sắc kỹ đại hoàng với cam thảo lấy 300ml, bỏ bã, cho mang tiêu vào, đun sôi nhẹ, uống lúc thuốc còn ấm, ngày 3 lần.

Bài 3. Sinh địa bát vật thang: sinh địa 15g, tri mẫu 8g, hoàng cầm 6g, hoàng bá 6g, lá sen 8g, sơn dược 8g, mạch đông (bỏ lõi) 15g, hoàng liên 6g, đơn bì 8g. Sắc uống khi thuốc còn ấm.

 Trạch tả là vị thuốc trong bài “lục vị địa hoàng hoàn” trị đái tháo đường do nguyên nhân ở hạ tiêu.

Chứng đái tháo đường do hạ tiêu: Người bệnh đái nhiều, lượng nước nhiều và có đường, mỏi mệt, đau lưng, mỏi khớp, miệng khô, lưỡi ráo, lòng bàn tay bàn chân nóng, lưỡi ít rêu; mạch tế sác, vô lực. Dùng một trong các bài:

Bài 1. Lục vị địa hoàng hoàn: hoài sơn 16g, trạch tả 12g, đan bì 12g, sơn thù 16g, bạch linh 12g, thục địa 32g. Xay khô, tán bột, luyện mật làm hoàn, viên bằng hạt ngô. Ngày 2 lần, mỗi lần 15 viên, uống với rượu loãng.

Bài 2. Lục vị địa hoàng gia thạch hộc thiên hoa phấn: hoài sơn 16g, trạch tả 12g, đan bì 12g, sơn thù 16g, bạch linh 12g, thục địa 32g, thiên hoa phấn 12g, thạch hộc 12g. Sắc lấy 400 ml; uống 4 lần (ngày 3 lần, tối 1 lần).

Chứng đái tháo đường lâu ngày: Bệnh lâu ngày với đủ các triệu chứng của tiêu khát kèm theo đau lưng, chân tay lạnh, đại tiện lỏng hoặc ngũ canh tiết tả, sôi bụng, da sạm đen, mắt thâm quầng, mạch hư nhược.

• Bài thuốc 1: Thiên hoa phấn, mạch môn, tang bạch bì: Bài thuốc này được cho là có tác dụng thanh nhiệt, dưỡng âm, ích khí, thường được sử dụng cho những người bị đái tháo đường kèm theo triệu chứng khát nước nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi.
• Bài thuốc 2: Sinh địa, huyền sâm, mạch môn, sơn thù, đan bì: Bài thuốc này được cho là có tác dụng tư âm, bổ thận, được sử dụng cho những người bị đái tháo đường kèm theo triệu chứng khô miệng, táo bón, hoa mắt, chóng mặt.
• Bài thuốc 3: Hoàng kỳ, đảng sâm, bạch truật, tri mẫu, hoàng bá: Bài thuốc này được cho là có tác dụng bổ khí, kiện tỳ, thanh nhiệt, thường được sử dụng cho những người bị đái tháo đường kèm theo triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, đầy bụng.
• Bài thuốc 4:  (Tam nhân lộc nhung thang): sơn thù du 16g, ngưu tất 12g, huyền sâm 12g, địa cốt bì 12g, lộc nhung 12g, mạch môn (bỏ lõi) 16g, thục địa 16g, hoàng kỳ 12g, nhục thung dung 12g, kê nội kim 8g, phá cố chỉ (tẩm muối sao) 8g, nhân sâm 8g, ngũ vị tử  6g. Để riêng lộc nhung; các vị sắc lấy 400ml nước, cho lộc nhung vào đun tan. Uống nóng 4 lần (ngày 3 lần, tối 1 lần). Có thể làm viên hoàn dùng dần.

Mặc dù các bài thuốc Đông y có thể mang lại một số lợi ích trong hỗ trợ điều trị đái tháo đường, việc tự ý sử dụng thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Mỗi người có cơ địa và tình trạng bệnh khác nhau, vì vậy việc lựa chọn bài thuốc phù hợp là rất quan trọng. Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí gây ra tác dụng phụ không mong muốn.

Trước khi quyết định sử dụng bất kỳ bài thuốc Đông y nào, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y có chuyên môn. Họ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe của bạn, xác định nguyên nhân gây bệnh và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Việc kết hợp Đông y và Tây y trong điều trị đái tháo đường cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.

Kết luận

Đái tháo đường là một căn bệnh nghiêm trọng, nhưng có thể kiểm soát được. Hiểu rõ về nguyên nhân và triệu chứng của đái tháo đường là bước đầu tiên để phòng ngừa và quản lý bệnh hiệu quả. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe của bạn và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về đái tháo đường.