Cao diệp hạ châu

Diệp hạ châu hay còn gọi là cây chó đẻ răng cưa, diệp hòe thái, lão nha châu…vị thuốc Diệp hạ châu thường được nhân dân ta dùng làm thuốc chữa bệnh rất hiệu quả, đặc biệt là trong chữa trị bệnh gan và một số bệnh khác như mụn nhọt, đinh râu…

Tổng quan về cây diệp hạ châu

Mô tả dược liệu

Cây diệp hạ châu hay còn gọi là cây chó đẻ răng cưa là một loại cỏ mọc hằng năm, cao chừng 30 cm, thân gần như nhẵn, mọc thẳng đứng, mang cành, thường có màu đỏ. Lá mọc so le lưỡng lệ trông như lá kép, phiến lá thuôn, dài 5-15mm, đầu nhọn hay hơi tù, mép nguyên nhưng như hơi có răng cưa rất nhỏ, mặt dưới màu lơ xanh, không cuống hay có cuống rất ngắn. Hoa mọc ở kẽ lá, nhỏ, màu đỏ nâu, đơn tính, hoa đực, hoa cái cùng gốc, ở đầu cành, cái ở dưới, hoa không cuống, hoặc có cuống rất ngắn. Đường kính quả có thể đạt tới 2mm, treo lủng lẳng dưới lá do đó có tên: Diệp=lá, hạ = dưới, châu=hạt, nghĩa là hạt dưới mặt lá. Hạt ba cạnh, hình trứng, màu lâu nhạt, có vân ngang.

Ngoài Việt Nam, loại cây mọc hoang này còn xuất hiện ở một số quốc gia khác như Indonesia, Lào, Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc.

Bộ phận dùng làm thuốc

Bộ phận thường dùng để làm thuốc là toàn cây, bỏ rễ. Mỗi bộ phận trên cây sẽ có chứa các thành phần khác nhau và đều có thể làm thuốc. Tuy nhiên, lá cây là nơi có chứa nhiều Phyllathin và Hypophyllatin nhất. Đây chính là những hoạt chất có thể hỗ trợ điều trị các bệnh về gan vô cùng hiệu quả. Thân cây cũng có chứa nhiều hoạt chất, có thể kể đến như Nirtetralin, Flavonoid, Lignin hay một số loại acid hữu cơ,…

Thu hái và chế biến

Thông thường, hoa diệp hạ châu nở vào khoảng tháng 4-7, còn quả thì vào khoảng tầm tháng 7-10, thảo dược được thu hoạch quanh năm. Người ta thường thu hoạch cây về rửa sạch, chế biến thành từng khúc nhỏ.

Tùy vào mục đích sử dụng có thể dùng thảo dược ở dạng tươi hoặc khô hoặc cô thành cao diệp hạ châu nguyên chất. Diệp hạ châu khi sử dụng ở dạng khô thì dùng được lâu hơn dạng tươi, và dạng cao thì để được lâu hơn dạng khô. Sau khi phơi hoặc sấy khô, người dân thường bảo quản chúng vào túi ni lông hoặc hộp nhựa có nắp đậy, Đồng thời, cần để dược liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh sâu bọ, mọt và côn trùng.

Cách dùng Diệp Hạ Châu

Diệp hạ châu có thể được dùng dưới dạng tươi, khô hoặc cao mềm.

Dùng dạng tươi

• Lấy khoảng 30-50g lá diệp hạ châu tươi, rửa sạch, đun lấy nước uống.
• Hoặc có thể giã nát lá diệp hạ châu, chắt lấy nước uống.

Dùng dạng khô

• Lấy khoảng 20-30g lá diệp hạ châu khô, sắc lấy nước uống.
• Hoặc có thể hãm diệp hạ châu khô với nước nóng như pha trà.

Dùng dạng cao

• Dùng 1-2 muỗng cà phê cao diệp hạ châu hòa với nước nóng hoặc nước ấm vừa uống, uống thay nước trà.
• Có thể thêm 1-2 muỗng đường và 1 lát gừng cho dễ uống.

Liều dùng diệp hạ châu thường là 30-60g/ngày. Có thể dùng liên tục trong nhiều ngày, nhưng cần nghỉ 1-2 tuần sau mỗi đợt dùng 2-3 tháng.

Những công dụng của cao diệp hạ châu mà bạn không ngờ tới

Theo các nghiên cứu cho thấy, cao chiết xuất từ cây diệp hạ châu có tác dụng bảo vệ tế bào gan. Bên cạnh đó, cao dược liệu này còn có tác dụng kháng khuẩn đối với các loại vi khuẩn như tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh, trực khuẩn coli và diệt nấm.

Theo đông y, cây diệp hạ châu có vị hơi đắng, tính mát, có tác dụng sát trùng, tiêu viêm, tiêu độc, tán ứ, thông huyết mạch và lợi tiểu.

Trong kinh nghiệm dân gian, diệp hạ châu đã được dùng để chữa viêm da, lở ngứa, viêm họng, mụn nhọt, sản hầu ứ huyết đau bụng và tưa lưỡi ở trẻ em. Ngoài ra, dược liệu này còn dùng trong điều trị bệnh sốt, rắn rết cắn.

Lợi tiểu, hỗ trợ điều trị sỏi thận và sỏi mật: Người dân một số nước ở Nam Mỹ còn đặt tên cho loại cây này là cây tán sỏi. Nó được cho là một trong những bí thuật chữa bệnh của người dân trong rừng Amazon. Theo các nhà khoa học, loại cây này có chứa alkaloid, đây là một hoạt chất có thể giúp chống co thắt cơ vân, cơ trơn, do đó khá hiệu quả trong điều trị các bệnh về sỏi thận, sỏi mật.

• Diệp hạ châu giúp kháng viêm hiệu quả

– Giải độc, diệt khuẩn, chống viêm: Rất nhiều quốc gia chẳng hạn như Trung Quốc, Ấn Độ đã sử dụng loại cây này để điều trị mụn nhọt, trị rắn cắn, nhiễm giun sán,… Ở một số quốc gia khác, người dân còn dùng cây chó đẻ để chữa viêm đường tiết niệu, viêm nhiễm vùng kín, bệnh lậu, giang mai,…

– Hỗ trợ hoạt động của hệ miễn dịch.

– Có tính kháng khuẩn và chống viêm loét dạ dày: Một số nghiên cứu cho rằng, một số thành phần trong cây diệp hạ châu có tính kháng khuẩn tốt, nhất là những vi khuẩn trong đường tiêu hóa, trong đó bao gồm khuẩn HP – một loại vi khuẩn phổ biến gây bệnh dạ dày.

– Tác dụng giảm đau: Trong diệp hạ châu có chứa acid gallic, ester ethyl và hỗn hợp steroid nên có tác dụng giảm đau rất hiệu quả. Thậm chí, nó còn có tác dụng mạnh hơn morphin.

– Hạ đường huyết.

– Hỗ trợ điều trị bệnh gout bằng cách giúp đào thải một cách dễ dàng các axit uric ra ngoài cơ thể và giúp cải thiện triệu chứng của người bệnh.

– Có tác dụng phòng chống ung thư chẳng hạn như ung thư phổi hay ung thư vú nhờ có chứa polyphenol – một hoạt chất có thể ngăn chặn sự xâm nhập của tế bào ung thư.

– Giúp thư giãn các mạch máu và điều hòa huyết áp

– Bảo vệ gan:

+ Phyllanthin và hypophyllanthin hay còn gọi là chất đắng trong diệp hạ châu có tác dụng giải độc gan, đồng thời tăng cường chức năng gan, rất phù hợp với những đối tượng đang bị suy giảm chức năng gan.

+ Triterpen triacontanol cũng là một trong những hợp chất có tác dụng bảo vệ gan hiệu quả.

+ Geraniin phân lập từ lá của loại cây này còn có tác dụng kháng virus viêm gan B.

+ Bên cạnh đó, loại cây này còn giúp cơ thể gia tăng lượng glutathione giúp tăng cường sức khỏe gan. Đây là hợp chất bảo vệ gan thường bị thiếu hụt ở những người thường xuyên sử dụng bia rượu.

3. Một số bài thuốc từ diệp hạ châu

3.1 Tiêu độc

Bài 1: Diệp hạ châu 1 nắm, giã hoặc nghiền nát với ít muối, ép thành nước uống, bã đắp vào chỗ đau. Bài thuốc có tác dụng trong trị nhọt độc sưng đau.

Bài 2: Diệp hạ châu và lá thồm lồm liều lượng bằng nhau; đinh hương 1 nắm. Tất cả đem giã nát, đắp vào chỗ đau. Thuốc để điều trị lở loét không liền miệng

3.2 Thanh can lợi mật

Bài 1: Diệp hạ châu 24g, chi tử 8g, nhân trần 12g, hạ khô thảo 12g và sài hồ 12g. Sắc thuốc uống trong ngày và uống liên tục 3 tháng. Thuốc có tác dụng điều trị viêm gan virus B.

Bài 2 : Diệp hạ châu 30g, chi tử 12g và mã đề thảo 20g. Sắc thuốc uống trong ngày. Thuốc dùng để chữa viêm gan vàng da, viêm ruột tiêu chảy.

Bài 3: Diệp hạ châu 16g, vỏ bưởi khô 5g, bồ bồ 16g, hậu phác 8g; thổ phục linh, tích huyết thảo, chi tử, rễ đinh lăng mỗi vị 12g và vỏ cây đại 8g. Sắc thuốc uống trong ngày. Thuốc dùng để chữa viêm gan virus.

3.3 Thông huyết, hoạt huyết

Bài 1: Lá diệp hạ châu và mần tưới mỗi thứ 1 nắm, có thể dùng thêm bột đại hoàng 8g. Tất cả đem giã nhỏ, thêm đồng tiện, vắt lấy nước uống; bã đắp vết thương. Bài thuốc có tác dụng tốt với vết thương ứ máu.

Bài 2: Lá diệp hạ châu 1 nắm, giã nhỏ, thêm ít vôi tôi và đắp lên miệng vết thương khi bị thương hay chảy máu.

3.4 Chữa sốt rét

Bài 1: Lá diệp hạ châu 8g, ô mai 4g, thường sơn 12g, dây gân 10g, dây cóc 4g, dạ giao đằng 10g, thảo quả 10g, lá mãng cầu tươi và binh lang 4g. Sắc thuốc uống trong ngày trước khi lên cơn sốt rét 2 giờ. Tác dụng của bài thuốc để chữa sốt rét.

Bài 2: Diệp hạ châu 12g và cam thảo đất 12g. Sắc thuốc uống hàng ngày. Thuốc có tác dụng chữa suy tế bào gan gan, sốt rét và nhiễm độc nổi mẩn mụn do nhiệt.

Bài 3: Diệp hạ châu 10g, cỏ nhọ nồi 20g và xuyên tâm liên 10g. Các vị tán thành bột. Mỗi ngày chia uống thành 3 lần, mỗi lần 4 – 5g. Tác dụng trong điều trị sốt rét.

3.5 Điều trị viêm đường tiết niệu:

Với bài thuốc này, bạn cần chuẩn bị 1g diệp hạ châu, 2g nhọ nồi, 1g xuyên tâm liên.

Cách thực hiện như sau:

+ Đầu tiên rửa sạch các nguyên liệu và phơi khô dưới bóng râm.

+ Sau đó, sắc lấy nước uống và chỉ nên uống trong ngày, không nên để qua đêm.

3.6 Bài thuốc điều trị viêm gan, vàng da

Bạn cần chuẩn bị một số nguyên liệu như diệp hạ châu, nhân trần, chi tử, hạ khô thảo, sài hồ và sắc uống trong ngày. Nên kiên trì uống trong 3 tháng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Những người nên và không nên dùng cao diệp hạ châu

Cao Diệp hạ châu là một loại cao thảo dược lành tính, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, bao gồm:

• Tăng cường chức năng gan, bảo vệ tế bào gan khỏi các tác nhân gây hại, hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, men gan cao,…
• Thanh nhiệt, giải độc, giúp cơ thể đào thải các chất độc hại, hỗ trợ điều trị các bệnh lý về da liễu như mụn nhọt, viêm da, lở ngứa,…
• Kháng khuẩn, chống viêm, hỗ trợ điều trị các bệnh lý về đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, tá tràng,…

Mặc dù những thành phần của diệp hạ châu rất tốt cho sức khỏe nhưng khi sử dụng người bệnh cũng cần lưu ý một số vấn đề sau:

Những người nên dùng Cao Diệp Hạ Châu

• Người bị các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, men gan cao,…
• Người bị các bệnh lý về da liễu như mụn nhọt, viêm da, lở ngứa,…
• Người bị các bệnh lý về đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, tá tràng,…
• Người muốn tăng cường sức khỏe, thanh nhiệt, giải độc cơ thể.

Những người không nên dùng Cao Diệp Hạ Châu

• Phụ nữ mang thai và cho con bú.
• Người bị dị ứng với diệp hạ châu hoặc các thành phần khác của diệp hạ châu.
• Người đang dùng các loại thuốc khác, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng diệp hạ châu.

Lưu ý khi dùng Cao Diệp Hạ Châu

• Diệp hạ châu có vị đắng, nên có thể gây buồn nôn, khó chịu cho một số người.
• Không nên dùng diệp hạ châu quá liều, có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy, táo bón,…
• Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc gặp phải các tác dụng phụ khi dùng diệp hạ châu, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.