Một số giá trị y dược từ con rắn hổ mang Việt Nam

Việt Nam là nơi cư ngụ của 193 loài rắn thuộc 69 giống, 8 họ. Trong số đó ghi nhận 53 loài rắn độc thuộc 2 họ: Rắn hổ (Elapidae) với 15 giống, 35 loài; họ Rắn lục (Viperidae) với 8 giống, 18 loài.

Vị thuốc từ con rắn

Rắn là loài bò sát di chuyển nhanh, vận động nhiều, có hệ cơ săn chắc, khớp xương lưng mềm mại, dẻo dai; dân gian từ lâu đã lưu truyền tác dụng của rắn trong chữa trị các bệnh về xương khớp, suy giảm sinh lý… Trong y học, mọi bộ phận trên cơ thể rắn đều có giá trị chữa bệnh nhiều loại bệnh khác nhau. Tuy nhiên, độc đáo nhất vẫn là tác dụng chữa bệnh xương khớp của rắn.

Nọc rắn: Nọc rắn cũng là vị thuốc rất quý hiếm với tác dụng giảm đau và trị viêm khớp hiệu quả, chống hình thành huyết khối nên dùng chữa đau thần kinh. Dùng cho các trường hợp bại liệt, đau nhức xương khớp, viêm khớp, phong hàn thấp tý, trẻ em sốt cao co giật, lở ngứa, dị ứng, co giật uốn ván. Y học phương Tây còn sử dụng nọc của nhiều loài rắn khác nhau làm thành các loại thuốc giảm đau, huyết thanh điều trị rắn cắn, thuốc nhồi máu cơ tim, đái đường, ung thư hay suy tim… dưới dạng kem bôi, xoa chữa thấp khớp, viêm cơ, viêm dây thần kinh…; dạng thuốc tiêm tác dụng giảm đau, nhất là đau do ung thư (giảm đau giai đoạn cuối của bệnh này). Nọc rắn còn dùng sản xuất huyết thanh kháng độc khi bị rắn cắn.

Mật rắn: (gọi là xà đởm) chứa cholesterin, các aed palmitic, stearic, cholic… như mật của nhiều động vật khác. Mật rắn vị ngọt, cay, không đắng, tác dụng hạ sốt, giảm đau, tiêu đờm giảm ho, nhất là trị hen suyễn ở trẻ em rất tốt. Sách Dược điển Việt Nam (in lần thứ nhất, tập II) ghi rõ: mật rắn (Fel serpentis, mã hiệu: TCVN 3440-80) là mật của ba loài rắn được dùng gồm: hổ mang, cạp nong, rắn ráo.

Mật rắn tẩm rượu phơi 3 ngày đêm cho khô hẳn. Khi dùng cứ 0,12gam mật rắn hổ mang pha với 30ml rượu 40^o, chia làm 2 lần uống trong ngày để điều trị chứng phong nhiệt đau lan tỏa.

Huyết rắn: (huyết xà) có tác dụng tăng cường sinh lực, bổ thận làm mạnh gân cốt. Chữa lưng đau, gối mỏi, sinh lý yếu, thường dùng pha rượu uống.

Xương rắn: (gọi là xà cốt) làm thịt rắn, luộc chín bỏ hết thịt da, phủ tạng chỉ lấy xương sống và xương đầu, rửa sạch sấy khô, ngâm rượu 40^o hoặc nấu thành cao điều trị phong thấp. Nếu lượng nhiều thì đập chết rắn ngâm xuống nước sau 100 ngày vớt lên rửa sạch sấy khô, cách dùng như trên.

Xương sống rắn rửa sạch sao vàng cho vào túi vải ngâm rượu, có thể ngâm chung với một số vị thuốc khác, dùng trị phong thấp hiệu quả.

Da rắn: gọi là Xà thoái – lớp da rắn sau khi lột, có chứa kẽm oxide, titan oxide. Điều trị các chứng co giật ở trẻ, phong ngứa ngoài da, mắt màng nội chướng, dùng ngoài (sao cháy) trị đinh nhọt, lở loét, lở ghẻ, lở ngứa, trĩ rò, khử phong, tan mộng, dùng chữa những chứng kinh nguy hiểm của trẻ em, trị đau cổ họng.

Khi bắt được rắn treo lên lột lấy da, rửa rượu cho sạch, sấy khô, tán bột mịn hoặc đốt tồn tính để điều trị một số bệnh ngoài da như các vết loét của bệnh hủi hoặc bệnh viêm tai ngoài của trẻ em.

Xác rắn lột: Xác rắn lột có vị ngọt, mặn, hơi tanh, tính bình, vào kinh can, có tác dụng sát khuẩn, chống viêm, giải độc.

Khi phối hợp với một số dược liệu dùng chữa đầu vú bị nứt nẻ ở phụ nữ, mụn nhọt hoặc cũng có thể dùng trị vùng da bị khô, ngứa hay bong vảy.

Chú ý: Phụ nữ có thai không dùng xác rắn lột

Mỡ rắn: Tác dụng bài độc, sinh cơ, làm chóng lên da non, điều trị các trường hợp bỏng lửa, chốc đầu, nứt nẻ da chân, thường dùng kết hợp với một số vị thuốc khác.

Thịt rắn: (gọi là xà nhục) làm thịt rắn, lột da, bỏ phủ tạng, lọc lấy thịt, băm nhỏ, gói lá lốt, nướng hoặc rán lên, cho trẻ ăn liên tục một tuần để điều trị chứng chốc đầu của trẻ em. Mỡ rắn rán lên kết hợp với một vài vị thuốc làm thành cao để bôi ngoài.

Thịt rắn giàu chất đạm, là nguồn cung cấp các acid amin, dinh dưỡng thiết yếu giúp nuôi dưỡng và bền vững các dây chằng, tăng cường hoạt dịch cho khớp và tái tạo sụn khớp. Thịt rắn chứa nhiều vitamin và các khoáng chất quý như kali, calci, sắt, kẽm, vitamin A, D, B1, B2, B6, B9… Theo Đông y, thịt rắn vị ngọt, tính ấm, quy kinh can, tỳ, có tác dụng bổ dưỡng, trừ phong thấp, chữa ho, nhức đầu khó chữa, đau nhức xương khớp, tê mỏi, gai đôi cột sống, thoái hóa khớp, chứng ngứa ngoài da, nhất là ngứa kinh niên như bệnh chàm (eczema), bổ can thận, giúp cường kiện xương cốt.

Rượu rắn: Được sử dụng như một loại thuốc bổ dưỡng với 2 cách ngâm tươi và ngâm khô, tuy nhiên, tác dụng ngâm khô kém hơn so với ngâm tươi.

Rượu rắn thường được ngâm theo bộ tam xà hoặc ngũ xà. Tam xà gồm: rắn hổ mang, rắn cạp nong, rắn ráo. Nếu là ngũ xà thì thêm rắn lục, rắn nước. Bỏ rắn còn sống vào lọ đổ ngập cồn 90^o ngâm 3 ngày rắn chết tiết giảm bớt một phần chất độc, sau đó lấy rắn ra chặt đầu, đuôi, lột da, bỏ phủ tạng, chỉ để lại mật, lấy rượu sạch 40^o ngâm 100 ngày. Rượu rắn có màu vàng hơi xanh là loại tốt, sau đó kết hợp với một bài thuốc Đông y (tùy theo từng loại phong mà dùng bài thuốc cho thích hợp) ngâm riêng. Tiếp theo lấy rượu rắn và rượu thuốc trộn lẫn với nhau với liều lượng 50/50. Cách dùng: Ngày uống 1 lần 30ml trước khi ăn tối hoặc trước khi đi ngủ để điều trị chứng phong.

Theo kinh nghiệm cổ truyền, rượu rắn thường được hạ thổ bằng cách chôn bình rượu xuống đất, lấp kín 3 tháng 10 ngày, đem lên sử dụng. Rượu sẽ có mùi thơm đặc biệt và tác dụng bổ dưỡng tăng lên nhiều. Đó là vì tác động của môi trường (nhiệt độ, độ ẩm) trong lòng đất làm gia tăng phản ứng ester hóa giữa rượu và các acid amin. Sản phẩm ester tạo ra mùi thơm cho rượu, lượng acid amin tham gia phản ứng càng nhiều, thúc đẩy mạnh sự phân cắt (thủy phân) protein làm tăng thành phần bổ dưỡng trong rượu. Rượu rắn thường được pha với rượu ngâm của một số dược liệu để uống. Rượu rắn tác dụng tốt trong những trường hợp thận dương suy kém, đau xương khớp, viêm, đau dây thần kinh ngoại biên, suy giảm chức năng sinh lý, liệt dương, di tinh, tảo tiết, trí lực thần kinh suy giảm. Những người huyết hư sinh phong không nên dùng.

Chú ý: mật rắn, thịt rắn, da rắn, mỡ rắn, xương rắn, rượu rắn chỉ mới là một vị thuốc, khi điều trị cần kết hợp với một số vị thuốc khác để làm tăng tác dụng của chế phẩm rắn thì điều trị mới có tác dụng. Chỉ dùng một mình các chế phẩm của rắn thì không có tác dụng. Ví dụ: Nếu là chế phẩm để trị chứng phong thấp thì phải kết hợp với các vị thuốc khu phong tán hàn, trừ thấp, hành khí bổ huyết.  Nếu để điều trị các chứng bệnh ngoài da thì cần dùng phối hợp với các vị thuốc kiện tỳ, bổ phế, thanh nhiệt giải độc.

Cao rắn hổ mang chữa xương khớp

Riêng đối với loài rắn hổ mang ở Việt Nam, nghiên cứu cho thấy, trong các loài rắn, Rắn hổ mang có tác dụng trị bệnh khớp hiệu quả hơn cả. Theo Bản Thảo Cương Mục (năm 1590), vị thuốc Rắn hổ mang giúp trục xuất phong (gió) gây bệnh, làm giảm bớt co giật và các bệnh liên quan đến đau khớp do phong hàn. Cuốn “Minh họa dược liệu làm thuốc” cũng chỉ rõ: Rắn hổ mang có tác dụng trị chứng phong thấp nhanh hơn đáng kể so với bất kỳ loài rắn nào khác.

Đặc biệt, cao rắn hổ mang toàn phần làm từ xương, thịt, mật và nọc rất có tác dụng trị bệnh đau lưng, đau gối, nhức mỏi tay chân và duy trì sức khỏe xương khớp rất công hiệu. Y học hiện đại cũng đã chứng minh: Cao Rắn hổ mang có chứa nhiều acid amin, là nguyên liệu giúp cơ thể tổng hợp nên các Proteoglycan. Tác dụng của Proteoglycan là hấp thu nước và chất dịch đến nơi xương khớp hoạt động để bôi trơn các khớp xương, làm giảm đau viêm khớp, ngăn ngừa biến chứng và dần khắc phục những tổn thương có sẵn của xương khớp.

Ngoài ra, Cao rắn hổ mang còn chứa saponozit, protit và các dưỡng chất thiết yếu như vitamin A, D, vitamin nhóm B (như B1, B2, B6…), folic axít, canxi, sắt, magie và kẽm… giúp nuôi dưỡng sụn khớp và bảo vệ, làm bền vững các dây chằng. Rượu Rắn hổ mang chữa phong tê thấp, đau xương nhức cơ, bán thân bất toại, bàn tay bàn chân đổ mồ hôi. Mật rắn có tác dụng giảm đau, thanh nhiệt, giải độc, dùng để chữa chứng kinh phong, thấp khớp, nhất là thấp khớp cấp. Nọc rắn có tác dụng giảm đau khớp.

Tại Việt Nam, rắn hổ mang cũng là một trong những vị thuốc “danh bất hư truyền” trị các bệnh về khớp. Theo thống kê dịch tễ, ở Việt Nam có tới 60% người cao tuổi mắc các bệnh về khớp: Khoảng 50% trong số đó bị ảnh hưởng chức năng nặng nề hoặc giảm tuổi thọ; 10 – 15% bệnh nhân bị tàn phế, thậm chí tử vong do biến chứng vào tim, thận… Những con số này đang ở mức báo động và có xu hướng ngày càng gia tăng.

Năm 2012, cao rắn hổ mang đã được nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng trên 50 bệnh nhân viêm khớp. Sau 3 tháng điều trị, so với nhóm đối chứng thì tình trạng sưng, nóng, đỏ (biểu hiện của viêm khớp) ở 50 bệnh nhân này giảm rõ rệt, trong đó triệu chứng sưng giảm tới 74%, còn triệu chứng nóng giảm 42%. nghiên cứu cũng cho thấy: 12% bệnh nhân hoàn toàn hết cảm giác đau, trên 90% bệnh nhân chuyển từ mức đau trung bình sang mức đau nhẹ. Cũng vì lẽ đó, người bệnh khớp nếu dùng cao rắn hổ mang thường xuyên, hàng ngày với liều lượng nhất định, các khớp xương sẽ trơn tru, vận động dẻo dai, thoải mái.

Cách Nấu Cao Rắn Hổ Mang

Việc sử dụng rắn hổ mang làm thuốc là một phương pháp dân gian và có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được thực hiện đúng cách. Rắn hổ mang có nọc độc, việc sơ chế và nấu cao đòi hỏi kỹ thuật cao và kinh nghiệm.

Chuẩn Bị Nguyên Liệu

• Rắn hổ mang: Chọn con rắn khỏe mạnh, bóng mượt, dài trên 2m và ít nhất 2 tuổi.
• Dược liệu: Các loại thảo dược đi kèm thường là mật ong, đương quy, xuyên khung, ngải cứu… (Tùy theo từng bài thuốc).
• Nồi nấu cao chuyên dụng: Nồi phải chịu được nhiệt độ cao và có khả năng đun nấu trong thời gian dài.
• Các dụng cụ khác: Dao, thớt, rây lọc…

Các Bước Thực Hiện

1. Sơ Chế Rắn Hổ Mang

• • Sát hại: Tiến hành sát hại rắn một cách nhanh chóng và an toàn để tránh bị rắn cắn.
  • Lột da, bỏ nội tạng: Cẩn thận lột bỏ da rắn, loại bỏ toàn bộ nội tạng, chỉ giữ lại phần thịt và xương.
  • Rửa sạch: Rửa kỹ phần thịt và xương rắn bằng nước sạch nhiều lần để loại bỏ máu và chất bẩn.

• Cắt nhỏ: Cắt nhỏ phần thịt và xương rắn thành từng miếng vừa ăn.
• Xay nhuyễn: Cho phần thịt và xương đã cắt vào máy xay sinh tố và xay nhuyễn.

3. Nấu Cao Rắn Hổ Mang

• • Ướp gia vị: Trộn đều hỗn hợp thịt và xương xay nhuyễn với các loại dược liệu đã chuẩn bị.
  • Nấu: Cho hỗn hợp vào nồi nấu cao, đổ nước ngập và đun sôi.
  • Giảm lửa: Sau khi sôi, giảm lửa liu riu và đun trong thời gian dài (có thể lên đến vài ngày) cho đến khi thu được cao đặc quánh. Trong quá trình nấu, cần thường xuyên khuấy đều để tránh cháy khét.

4. Cô Đặc và Bảo Quản

• Cô đặc: Sau khi nấu xong, tiếp tục đun nhỏ lửa để cô đặc cao cho đến khi đạt độ sánh mịn mong muốn.
• Bảo quản: Để cao nguội hẳn, sau đó cho vào hũ thủy tinh sạch, đậy kín nắp và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

Lưu Ý Khi Nấu Cao Rắn Hổ Mang

• Tỷ lệ nguyên liệu: Tỷ lệ giữa rắn và các loại dược liệu khác nhau tùy thuộc vào từng bài thuốc và mục đích sử dụng.
• Thời gian nấu: Thời gian nấu cao có thể thay đổi tùy thuộc vào lượng nguyên liệu và loại nồi nấu.
• An toàn: Trong quá trình sơ chế và nấu cao, cần hết sức cẩn thận để tránh bị rắn cắn hoặc bỏng.

Cách sử dụng cao rắn hổ mang

Cao rắn hổ mang có thể được sử dụng bằng nhiều cách khác nhau như:

• Uống trực tiếp: Hòa tan một lượng nhỏ cao rắn hổ mang với nước ấm và uống.
• Pha rượu: Ngâm cao rắn hổ mang với 2 lít rượu để tạo thành rượu thuốc.
• Làm thuốc xoa bóp: Trộn cao rắn hổ mang với các loại dầu để làm thuốc xoa bóp giảm đau.

Những ai nên dùng cao rắn hổ mang?

Cao rắn hổ mang từ lâu đã được xem là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, đặc biệt hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp sử dụng loại thuốc này. Hãy cùng tìm hiểu những đối tượng nên và không nên sử dụng cao rắn hổ mang nhé.

Những người nên dùng cao rắn hổ mang:

• Người bị các bệnh về xương khớp: Cao rắn hổ mang có tác dụng giảm đau, viêm, hỗ trợ điều trị các bệnh như viêm khớp, thoái hóa khớp, đau lưng, đau vai gáy…
• Người bị tê bì chân tay: Các thành phần trong cao rắn hổ mang giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm tê bì chân tay.
• Người bị đau thần kinh tọa: Cao rắn hổ mang giúp giảm đau, giảm viêm, hỗ trợ điều trị đau thần kinh tọa.
• Người muốn tăng cường sức khỏe: Cao rắn hổ mang giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng.
• Người trung niên và cao tuổi: Cao rắn hổ mang giúp hỗ trợ sức khỏe xương khớp, giảm các triệu chứng đau nhức thường gặp ở người lớn tuổi.

Những người không nên dùng cao rắn hổ mang:

• Người bị dị ứng với thành phần của thuốc: Nếu bạn dị ứng với bất kỳ thành phần nào của cao rắn hổ mang, cần tránh sử dụng.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Trẻ em: Không nên cho trẻ em dưới 12 tuổi sử dụng.
• Người bị bệnh tim mạch, huyết áp cao: Nên thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Người đang sử dụng các loại thuốc khác: Nên thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc bạn đang sử dụng để tránh tương tác thuốc.

Mua cao rắn hổ mang ở đâu

Hiện nay, dominoshop.vip đang phân phối cao rắn hổ mang trên toàn quốc. Quý khách có nhu cầu mua cao rắn hổ mang chữa bệnh xương khớp có thể liên hệ với hệ thống đại lý, chi nhánh của dominoshop để đặt hàng, hoặc có thể mua cao rắn hổ mang trên website dominoshop.vip và các sàn thương mại điện tử của shop.