Chưa có sản phẩm trong giỏ hàng.
Chia sẻ
6 bài thuốc trị bệnh trào ngược dạ dày đơn giản, dễ tìm
Trào ngược dạ dày là một chứng bệnh ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại, gây ra không ít phiền toái và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Trong Đông y, chứng bệnh này không có tên gọi duy nhất mà thường được mô tả trong các bằng chứng như “Vị Quản Thống” (đau vùng dạ dày), “Khí Nghịch” (khí đi ngược lên), “Ách nghịch” (nghịch lên gây tắc), “Thổ toan” (nôn ra chất chua) hoặc “Vị quản thống” (đau vùng dạ dày), xuất phát từ sự mất cân bằng trong cơ thể.
Trong bài viết này, dominoshop.vip xin được chia sẻ một cách cặn kẽ về căn bệnh này dưới góc nhìn của Y học Cổ truyền, hy vọng sẽ giúp mọi người có cái nhìn toàn diện để phòng và điều dưỡng hiệu quả.
I. Nguyên Nhân Trào Ngược Dạ Dày Theo Quan Điểm Đông Y
Đông y cho rằng, chức năng chính của Tỳ Vị (dạ dày và lá lách) là kiện vận, tức là tiêu hóa, hấp thu thức ăn và đưa các chất dinh dưỡng đi xuống. Khi chức năng này bị rối loạn, khí của Vị không những không đi xuống được mà lại nghịch lên, kéo theo dịch vị và thức ăn trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng của bệnh.
Các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này bao gồm:
Can Khí Uất Kết (Căng thẳng, tức giận):
Đây là nguyên nhân rất phổ biến. Can (gan) chủ sơ tiết, điều đình khí toàn thân. Khi bạn thường xuyên căng thẳng, tức giận, u uất, sẽ làm cho Can khí uất kết, không thông. Khí của Can bị ứ trệ sẽ “tấn công” ngang sang Vị, làm Vị khí không giáng được mà phản nghịch lên trên, gây trào ngược, ợ chua, đau tức ngực.
Tỳ Vị Hư Nhược (Chức năng tiêu hóa suy yếu):
Tỳ (lá lách) chủ vận hóa, là nguồn gốc của khí huyết. Chế độ ăn uống thất thường, ăn nhiều đồ sống lạnh, dầu mỡ, hoặc bẩm tố cơ thể suy nhược làm cho Tỳ Vị hư yếu. Khi Tỳ Vị hư, không thể vận hóa thức ăn tốt, sinh ra thấp trọc ứ đọng, khiến Vị khí đi lên. Đồng thời, Tỳ hư không sinh ra đủ Trung khí (khí ở trung tiêu) để giữ các cơ quan và khí ở đúng vị trí, dẫn đến chứng sa giáng kém.
Vị Âm Bất Túc (Thiếu dịch vị):
Thường xuyên ăn đồ cay nóng, chất kích thích, hoặc bệnh lâu ngày làm tổn thương phần âm của dạ dày. Vị âm là phần dịch (dịch vị, chất nhầy) để bôi trơn và bảo vệ dạ dày. Khi âm dịch bị hao tổn, dạ dày thiếu sự nhuận tràng, dễ sinh nhiệt, hư hỏa bốc lên gây ra cảm giác nóng rát, khô miệng, và trào ngược.
Thấp Nhiệt Ở Trung Tiêu (Nhiệt ẩm tích tụ):
Ăn uống quá nhiều đồ béo, ngọt, cay nóng, uống nhiều rượu bia khiến cho thấp trọc (chất ẩm ướt cặn bã) tích tụ lâu ngày hóa thành nhiệt. Thấp nhiệt kết hợp lại làm rối loạn chức năng của Tỳ Vị, gây ra chứng ợ chua, đắng miệng, cảm giác nặng bụng.
II. Triệu Chứng Lâm Sàng và Phân Biệt
Tùy vào từng thể bệnh mà triệu chứng sẽ có sự khác biệt:
Thể Can Khí Phạm Vị:
Triệu chứng: Ợ hơi, ợ chua nhiều, trào ngược rõ rệt, đau tức vùng thượng vị lan sang hai bên mạn sườn, dễ cáu gắt, căng thẳng, ngực sườn đầy tức. Mạch Huyền.
Thể Tỳ Vị Hư Hàn:
Triệu chứng: Trào ngược ít hơn, dịch trào lên thường trong, không chua gắt. Người mệt mỏi, chân tay lạnh, sợ lạnh, ăn kém, đại tiện lỏng nát. Chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng. Mạch Nhược hoặc Trầm Tế.
Thể Vị Âm Hư:
Triệu chứng: Cảm giác nóng rát sau xương ức, miệng khô họng khát, thèm uống nước, bụng đói nhưng không muốn ăn, người gầy, đại tiện khô. Chất lưỡi đỏ, ít rêu hoặc rêu lưỡi khô. Mạch Tế Sác.
Thể Thấp Nhiệt Ở Trung Tiêu:
Triệu chứng: Ợ chua, ợ đắng, miệng đắng, cảm giác nóng rát dạ dày mạnh, bụng chướng đầy, người nặng nề, tiểu tiện vàng, đại tiện nóng hậu môn. Rêu lưỡi vàng, nhờn. Mạch Hoạt Sác.
III. Cách Phòng Tránh và Điều Dưỡng Theo Đông Y
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Đông y chú trọng vào việc điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống để lập lại cân bằng cho cơ thể.
Về Ăn Uống (Ẩm Thực Điều Dưỡng):
Ăn chậm, nhai kỹ, không ăn quá no, chia nhỏ bữa ăn.
Hạn chế tối đa: Thức ăn cay, nóng, chua, dầu mỡ, đồ chiên rán, chocolate, cà phê, bạc hà, rượu bia, thuốc lá, nước ngọt có ga.
Nên dùng: Các loại thực phẩm tính bình, ôn, dễ tiêu hóa như gạo lứt, khoai lang, bí đỏ, cà rốt, bắp cải, súp lơ, đậu xanh, thịt nạc, cá hồi.
Bài thuốc dân gian đơn giản:
Nghệ và mật ong: Dùng tinh bột nghệ pha với nước ấm và một chút mật ong. Nghệ có vị đắng, tính ôn giúp hành khí, hoạt huyết, sinh cơ (làm lành vết loét); mật ong tính bình, nhuận tràng, giảm axit.
Gừng tươi: Vài lát gừng tươi hãm trà uống giúp ấm tỳ vị, giảm buồn nôn và trào ngược.
Về Sinh Hoạt và Tinh Thần (Dưỡng Sinh):
Giữ tinh thần thư thái: Tránh căng thẳng, giận dữ. Có thể tập thiền, ngồi thư giãn, nghe nhạc nhẹ, đi bộ để khí cơ được lưu thông.
Không nằm ngay sau khi ăn: Nên đi bộ nhẹ nhàng sau bữa ăn ít nhất 30 phút. Khi ngủ, kê cao đầu giường khoảng 15-20 cm.
Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập như đi bộ, thái cực quyền, khí công giúp điều hòa khí huyết, tăng cường chức năng Tỳ Vị.
Giữ ấm vùng bụng: Đặc biệt là khi thời tiết chuyển lạnh, tránh để bụng nhiễm lạnh.
Một Số Huyệt Vị Có Thể Tự Xoa Bóp:
Túc Tam Lý (Huyệt Hợp của Vị, huyệt Lạc của Tỳ): Dùng ngón tay cái day ấn mạnh vào huyệt Túc Tam Lý (đo từ dưới xương bánh chè 3 thốn, cách bờ trước xương ống chân 1 khoát ngón tay) mỗi bên 3-5 phút, ngày 2 lần. Có tác dụng bổ Tỳ Vị, điều hòa khí huyết.
Nội Quan (Thuộc kinh Tâm Bào): Dùng ngón cái day bấm huyệt Nội Quan (cách lằn chỉ cổ tay 2 thốn, ở giữa khe gân cơ) giúp an thần, giáng nghịch, giảm ợ hơi, ợ chua.
Trung Quản (Hội của Phủ): Day ấn nhẹ nhàng vùng huyệt Trung Quản (trên đường trắng giữa bụng, điểm giữa của đường nối rốn và mỏm xương ức) giúp điều hòa Vị khí.
IV. Bài Thuốc Trị Trào Ngược Dạ Dày
Trào ngược dạ dày – thực quản do thần kinh căng thẳng (stress): Thần kinh căng thẳng ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của tì vị, gây đau vùng thượng vị, ợ hơi, ợ nóng, khí ở trung tiêu ngược lên, vùng ngực và vùng thượng vị bức bách kèm theo khó thở, ăn ít, tiêu hóa trì trệ, bụng đầy hơi… Dùng một trong các bài:
Bài 1: hoài sơn, liên nhục, cát căn mỗi vị 16g, hắc táo nhân 20g, viễn chí 12g, bán hạ chế 10g, ngưu tất 16g, trần bì 12g, chỉ xác 10g, phòng sâm 20g, bạch truật 16g, cam thảo 12g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, ngày uống 2 lần sau bữa ăn.
Bài 2: thảo quyết minh (sao vàng) 16g, hắc táo nhân 20g, mẫu lệ chế 16g, bạch linh 10g, bán hạ 10g, hậu phác 10g, trần bì 12g, chỉ xác 8g, bạch biển đậu 20g, hạt sen 20g, long nhãn 16g, phòng sâm 16g, đại táo 5 quả, cam thảo 12g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, ngày uống 2 lần sau bữa ăn.
Trào ngược dạ dày – thực quản do thức ăn lạ, thức ăn không phù hợp: Người bệnh ợ hơi, buồn nôn hoặc nôn, bụng đầy hơi, đau từng cơn hoặc đau liên miên, khí ở trung tiêu chạy ngược, vùng thượng vị đầy tức khó chịu… Dùng 1 trong các bài:
Bài 1: tía tô 16g, cây ngũ sắc (sao vàng hạ thổ) 16g, xương bồ 12g, hoàng kỳ 15g, hoài sơn 16g, biển đậu 16g, chỉ xác 10g, trần bì 10g, bạch truật (sao hàng thổ) 16g, đương qui 12g, sâm đại hành 16g, lá đắng 16g, lá lốt 12g, sinh khung 4g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, ngày uống 2 lần sau bữa ăn.
Bài 2: hoài sơn, liên nhục, ngũ gia bì mỗi vị 16g, tía tô 20g, bạch truật 16g, lương khung 12g, cam thảo 10g, phòng sâm 16g, chỉ xác 8g, bán hạ 10g, sinh khương 4g, cây ngũ sắc (sao vàng hạ thổ) 16g, bạch linh 12g, thủ ô chế 12g, lá đinh lăng (sao thơm) 12g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, ngày uống 2 lần sau bữa ăn.
Trào ngược dạ dày – thực quản do can mộc khắc tỳ thổ quá mạnh: Đau tức vùng thượng vị, nhu động ở dạ dày tăng lên từng đợt, ngực sườn trướng đầy, ợ hơi, ợ nóng, người bệnh khó chịu, bực bội, tỳ khí và vị khí không lưu thoát, người bệnh chán ăn, mất ngủ. Phép điều trị: bổ thổ bình can, điều khí. Dùng 1 trong các bài:
Bài 1: rau má 20g, bạch thược 12g, chi tử 10g, đan bì 12g, râu bắp 12g, mã đề 16g, bán hạ 10g, hậu phác 10g, bạch truật 16g, đương quy 16g, trần bì 10g, cam thảo 16g, hoài sơn 16g, liên nhục 16g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, ngày uống 2 lần sáng và chiều, uống trước bữa ăn.
Bài 2: tang diệp, mã đề, rau má mỗi vị 20g, cỏ mực 16g, bạch thược 12g, hạ liên châu 10g, hậu phác 10g, bán hạ 10g, hoài sơn 16g, phòng sâm 16g, củ đinh lăng 16g, đương quy 16g, bạch truật 16g, hắc táo nhân 16g, chỉ xác 8g, thục địa 12g, trần bì 10g, cam thảo 12g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, ngày uống 2 lần trước bữa ăn.
Lời kết:
Thưa quý vị, bệnh trào ngược dạ dày không chỉ đơn thuần là vấn đề tại dạ dày mà là sự mất cân bằng của toàn thân, đặc biệt là mối quan hệ giữa Can – Tỳ – Vị. Việc điều trị cần sự kiên trì và kết hợp toàn diện giữa ăn uống, sinh hoạt và tinh thần. Bài viết này mang tính chất tham khảo, khi có các triệu chứng rõ rệt, quý vị nên tìm đến các thầy thuốc Đông y có uy tín để được bắt mạch, biện chứng luận trị và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất với thể trạng cá nhân.
