6 bài thuốc Đông y chữa bệnh mày đay

Bệnh mày đay, trong Đông y được gọi là “phong chẩn khối” hay “tầm ma chẩn”, chính là biểu hiện của cuộc chiến giữa chính khí và tà khí ngay trên làn da của bạn. Theo Đông y, nguyên nhân gây bệnh mày đay bao gồm ngoại nhân và nội nhân. Ngoại nhân do phong hàn hoặc phong nhiệt, nhân lúc cơ thể bị suy yếu, xâm nhập vào cơ thể mà gây nên bệnh. Nội nhân chủ yếu do cơ thể suy yếu, âm dương khí huyết mất cân bằng dẫn tới tình trạng âm huyết bất túc mà sinh ra bệnh.

Nguyên Nhân Gây Bệnh Mày Đay Theo Quan Điểm Đông Y

Đông y cho rằng, bệnh mày đay chủ yếu liên quan đến hai yếu tố: Phong (gió) và Thấp (ẩm ướt), kết hợp với sự suy yếu của chính khí (sức đề kháng) và sự rối loạn công năng của các tạng phủ, đặc biệt là Phế, Tỳ, Can, Thận.

Cụ thể, có thể chia ra làm các nguyên nhân chính sau:

1. Ngoại Nhân (Nguyên nhân bên ngoài):

• Phong Hàn: Khi cơ thể suy yếu, khí phong hàn (gió lạnh) xâm nhập vào da lông, bít tắc lỗ chân lông, khiến khí huyết ứ trệ mà phát ban. Biểu hiện: sẩn ngứa màu trắng nhạt, gặp lạnh thì nặng hơn, sợ gió, sợ lạnh.

• Phong Nhiệt: Phong nhiệt (gió nóng) kết hợp với thấp tà (độc tố ẩm ướt) tích tụ dưới da, gây ra các nốt sẩn đỏ, ngứa dữ dội, cảm giác nóng rát, thường nặng hơn khi thời tiết nóng ẩm. Có thể kèm theo khát nước, họng khô.

• Thấp Nhiệt: Do ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, hải sản, uống nhiều rượu bia, khiến Tỳ Vị bị tổn thương, vận hóa kém. Thức ăn ứ đọng sinh ra thấp nhiệt, phát tán ra ngoài da gây mày đay. Biểu hiện: sẩn phù to, ngứa nhiều, có thể kèm theo rối loạn tiêu hóa.

2. Nội Nhân (Nguyên nhân bên trong):

• Huyết Hư (Huyết dịch không đầy đủ): Ở người có thể trạng huyết hư, hoặc sau khi bệnh lâu ngày, tân dịch hao tổn, da không được nuôi dưỡng đầy đủ. Khi đó, Phong tà dễ xâm nhập, sinh ra “Huyết hư sinh phong”, gây ngứa và nổi mề đay tái đi tái lại, da khô, đêm ngứa nhiều hơn.

• Tỳ Vị Hư Yếu: Chức năng của Tỳ (hệ tiêu hóa) là vận hóa thủy thấp. Khi Tỳ hư, thấp trệ tích tụ bên trong, lâu ngày hóa nhiệt, kết hợp với phong tà mà phát bệnh. Người bệnh thường mệt mỏi, ăn kém, dễ đầy bụng.

• Can Thận Âm Hư: Ở người cao tuổi hoặc người có thể trạng âm hư, tân dịch bị suy giảm, không nuôi dưỡng được da, dẫn đến khô ngứa, nổi mẩn, nhất là về đêm. Kèm theo các triệu chứng như đau lưng mỏi gối, ù tai, mất ngủ.

3. Bất Nội Ngoại Nhân (Nguyên nhân không phải bên trong cũng không bên ngoài):

• Tình Chí (Cảm xúc): Căng thẳng, uất ức, giận dữ (Can khí uất kết) lâu ngày có thể hóa hỏa, làm tổn thương huyết, dẫn đến huyết nhiệt và phát ban.

• Thực Độc (Độc tố từ thức ăn): Dị ứng với một số loại thực phẩm (như hải sản, tôm, cua, đồ lên men…) được xem là “độc tố” xâm nhập vào cơ thể, gây rối loạn khí huyết.

Tóm lại, Đông y quan niệm “Chính khí tồn nội, tà bất khả can” – nghĩa là khi sức đề kháng (chính khí) trong cơ thể đầy đủ thì tác nhân gây bệnh (tà khí) không thể xâm nhập. Do đó, gốc của bệnh là do cơ thể suy yếu, mà ngọn là do phong, hàn, thấp, nhiệt tấn công.

Cách Phòng Chống Bệnh Mày Đay Theo Đông Y

Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị mày đay, chúng ta cần chú trọng điều chỉnh lối sống, ăn uống và giữ gìn sức khỏe toàn diện.

1. Về Ăn Uống (Ẩm Thực Dưỡng Sinh):

• Kiêng kỵ: Hạn chế tối đa các thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, tôm, cua, mực, nhộng tằm, thịt bò, thịt gà, trứng, sữa…; các thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ nướng, rán; thức uống có cồn, chất kích thích.

• Nên dùng: Ăn các thực phẩm mát, có tính giải độc, thanh nhiệt, trừ thấp như:

  • Rau củ quả: Mướp đắng (khổ qua), bí đao, rau má, diếp cá, cà chua, mã thầy, đậu xanh.

  • Thức uống: Nước đậu đen rang, trà atiso, trà kim ngân hoa, trà hoa cúc.

• Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh ăn thức ăn ôi thiu, không rõ nguồn gốc.

2. Về Sinh Hoạt (Điều Dưỡng Tinh Thần và Thể Chất):

• Giữ ấm cơ thể: Tránh để cơ thể nhiễm lạnh đột ngột, nhất là khi thời tiết chuyển mùa. Hạn chế tắm khuya, tắm nước lạnh.

• Tránh phong hàn, phong nhiệt: Không nên ngồi trước quạt hoặc máy lạnh quá lâu sau khi tắm.

• Quản lý cảm xúc: Giữ tinh thần lạc quan, thoải mái, tránh căng thẳng, giận dữ kéo dài. Có thể tập các bài tập dưỡng sinh, thiền, yoga để điều hòa khí huyết.

• Tăng cường vận động: Tập thể dục nhẹ nhàng, đều đặn (đi bộ, thái cực quyền) để nâng cao chính khí, giúp khí huyết lưu thông.

Bài thuốc trị bệnh mày đay theo từng thể

Thể phong nhiệt: Bệnh phát rất nhanh, mày đay màu đỏ, ngứa dữ dội kèm theo phát sốt, buồn nôn, sưng họng, khi gặp nóng thì bệnh nặng lên, rêu lưỡi trắng hoặc vàng mỏng, mạch phù sác.

Phép chữa: Trừ phong, thanh nhiệt.

Bài thuốc Ngân kiều tán: kim ngân 10g, liên kiều 10g, sinh địa 15g, phù bình 15g, bạc hà 10g, trúc diệp 15g, ngưu hoàng 10g, lô căn 15g,  ké đầu ngựa 15g, kinh giới 10g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.

Thuốc nam có thể dùng: kim ngân hoa 12g, phù bình (bèo cái) 8g sắc uống ngày 2 lần.

Thể phong hàn: Nốt chẩn sắc trắng, ngứa, gặp gió lạnh thì nặng lên, thời tiết ấm thì bệnh giảm nhẹ. Miệng không khát, chất lưỡi bệu nhạt, rêu trắng, mạch khẩn.

Phép chữa: Trừ phong, tán hàn.

Bài thuốc Quế chi thang: quế chi 5g, can khương 10g, tế tân 5g, phòng phong 10g, bạch chỉ 10g, tử tô 5g, ma hoàng 10g, kinh giới 10g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.

Thuốc nam có thể dùng: quế chi 6g; kinh giới 12g, tía tô 12g, hành 15g (để cả củ) 10g; gừng tươi 3 lát sắc uống ngày 2 lần.

Thể âm huyết bất túc: Mày đay hay tái phát, kéo dài không khỏi, bệnh hay tái phát về chiều và đêm. Tâm phiền, hồi hộp, hay cáu, miệng khô, lưỡi đỏ, khô, mạch          trầm tế.

Phép chữa: Dưỡng huyết, nhuận táo, trừ phong.

Bài thuốc: Lục vị gia kinh giới phòng phong: thục địa 16g, hoài sơn 16g, trạch tả 10g, đan bì 16g, sơn thù 8g, bạch linh 12g, kinh giới 12g, phòng phong 8g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.

Thuốc nam có thể dùng: quả dâu 12g,  bạch thược 12g, kinh giới 8g sắc uống.

Thể tỳ vị thấp nhiệt: Nổi mẩn ngứa kèm theo đau bụng, chán ăn, mệt mỏi, buồn ngủ, phân lỏng, phát sốt. Lưỡi đỏ, rêu vàng nhớt, mạch hoạt sác.

Phép chữa: thanh nhiệt hóa thấp, kiện tỳ hòa vị.

Bài thuốc: Trừ thấp vị linh thang: bạch truật 12g, cam thảo 4g, hậu phác 12g, hoạt thạch 12g, mộc thông 12g, nhục quế 4g, phòng phong 12g, sơn chi 12g, thương truật 12g, trạch tả 12g, trần bì 12g, trư linh 12g, xích linh 12g.

Trên đây là những kiến giải cơ bản về bệnh mày đay theo quan điểm Đông y. Mỗi người bệnh có một thể trạng và căn nguyên khác nhau, do đó, việc chẩn đoán và điều trị cần được thực hiện bởi các thầy thuốc có chuyên môn để “biện chứng luận trị” – tức là dựa trên các chứng trạng cụ thể mà đưa ra pháp và phương thuốc phù hợp.

Khi bị mày đay kéo dài hoặc nặng, quý vị nên tìm đến các phòng khám Đông y uy tín để được bắt mạch, kê đơn thuốc chính xác, tránh tự ý sử dụng thuốc có thể khiến bệnh nặng thêm.