Bệnh cao huyết áp (hay tăng huyết áp) là tình trạng áp lực máu trong động mạch tăng cao, gây áp lực lên tim và các cơ quan khác trong cơ thể. Đây là một trong những bệnh lý phổ biến và là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như đột quỵ, suy tim, bệnh thận và các vấn đề tim mạch khác.
Nguyên nhân và triệu chứng
Nguyên nhân gây cao huyết áp
Cao huyết áp có thể được chia thành hai loại chính dựa trên nguyên nhân:
1. Cao huyết áp nguyên phát (vô căn)
Đây là loại cao huyết áp phổ biến nhất, không có nguyên nhân cụ thể, nhưng các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Di truyền: Tiền sử gia đình có người mắc cao huyết áp.
- Tuổi tác: Nguy cơ tăng theo tuổi.
- Chế độ ăn uống: Ăn nhiều muối, chất béo bão hòa và ít kali.
- Lối sống: Thiếu vận động, béo phì, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều.
- Căng thẳng: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp.
2. Cao huyết áp thứ phát
Do một bệnh lý hoặc nguyên nhân cụ thể gây ra, chẳng hạn:
- Bệnh thận mãn tính.
- Rối loạn hormone: Tuyến giáp, tuyến thượng thận.
- Hẹp động mạch thận.
- Tác dụng phụ của thuốc: Thuốc tránh thai, thuốc giảm đau, các loại steroid.
- Ngưng thở khi ngủ.
Triệu chứng của bệnh cao huyết áp
Cao huyết áp thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì có thể không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi huyết áp tăng cao kéo dài hoặc trong các trường hợp nặng, các triệu chứng có thể bao gồm:
1. Triệu chứng thường gặp:
- Đau đầu, nhất là vào buổi sáng.
- Chóng mặt, hoa mắt.
- Đau ngực hoặc cảm giác tức ngực.
- Nhịp tim nhanh, hồi hộp.
- Khó thở, đặc biệt khi gắng sức.
2. Triệu chứng nghiêm trọng hơn:
- Mờ mắt hoặc rối loạn thị giác.
- Buồn nôn hoặc nôn.
- Chảy máu cam thường xuyên.
- Mệt mỏi, cảm giác yếu cơ.
- Phù ở mặt, tay, chân.
Biến chứng nguy hiểm của cao huyết áp
Nếu không được kiểm soát, bệnh cao huyết áp có thể gây ra các biến chứng như:
- Nhồi máu cơ tim: Huyết áp cao làm tăng áp lực lên thành mạch máu, gây xơ vữa động mạch và làm hẹp lòng mạch. Khi cục máu đông hình thành và làm tắc nghẽn hoàn toàn động mạch vành, một phần cơ tim sẽ bị chết, gây ra cơn đau thắt ngực cấp tính.
- Suy tim: Huyết áp cao làm tim phải làm việc quá sức để bơm máu đi nuôi cơ thể, dẫn đến suy yếu cơ tim và suy tim.
- Rối loạn nhịp tim: Huyết áp cao làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim, có thể dẫn đến đột tử.
- Đột quỵ: Huyết áp cao làm tăng nguy cơ vỡ mạch máu não hoặc tắc mạch máu não, gây ra đột quỵ. Đột quỵ có thể gây liệt nửa người, mất khả năng nói, thậm chí tử vong.
- Suy thận: Huyết áp cao làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, gây suy giảm chức năng thận và cuối cùng dẫn đến suy thận mãn tính.
- Biến chứng võng mạc: Huyết áp cao làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong võng mạc, gây ra các bệnh lý như xuất huyết võng mạc, phù nề đĩa thị giác, có thể dẫn đến mù lòa.
- Phình động mạch chủ: Huyết áp cao làm thành động mạch chủ giãn nở và có thể vỡ, gây ra tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Các biến chứng khác
Ngoài ra, cao huyết áp còn có thể gây ra các biến chứng khác như:
-
- Bệnh động mạch ngoại biên: Gây đau chân khi đi bộ.
- Rối loạn cương dương: Ở nam giới.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đi khám nếu:
- Huyết áp đo được trên 140/90 mmHg ở nhiều lần đo.
- Có các triệu chứng bất thường như đau đầu dữ dội, khó thở, đau ngực.
- Đã được chẩn đoán nhưng huyết áp vẫn không được kiểm soát tốt.
Phòng ngừa và kiểm soát cao huyết áp
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Ăn uống lành mạnh: Hạn chế muối, mỡ, tăng cường rau xanh, trái cây.
- Tập thể dục đều đặn: 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày/tuần.
- Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia.
- Kiểm tra huyết áp thường xuyên để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Bài thuốc Nam chữa cao huyết áp từ hoa sứ
Cây sứ còn gọi là cây đại, bông sứ, miễn chi, kê đảm tử…, có tên khoa học là Plumeria rubra L. var. acutifolia (Poir.) Bailey, thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae), là loài cây thân gỗ nhỏ, có thể cao đến 8 – 10 m.
Lá mọc so le, bản to, hình bầu dục hay xoan thuôn, có mũi ngắn, không lông hoặc ít khi có lông ở mặt dưới. Tùy theo loài, hoa sứ có màu từ trắng, vàng tới hồng, đỏ và nở vào xuân, mùa hè rất thơm. Tuy nhiên, dùng loại hoa cánh trắng, tâm điểm vàng để làm thuốc mới có tác dụng.
Theo các thầy thuốc, các bộ phận của hoa sứ đều có thể dùng làm thuốc như vỏ thân, vỏ rễ, hoa, nụ hoa, lá tươi và nhựa cây, nhưng sử dụng nhiều nhất là hoa. Toàn cây có chứa một loại kháng sinh thực vật là fulvo plumierin, có tác dụng ức chế sự tăng sinh và phát triển của một số vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis.
Từng bộ phận khác nhau của cây có những công dụng khác nhau:
– Vỏ thân, vỏ rễ: Trong vỏ thân có glucozit là agoniadin và một chất đắng là plumierit. Vỏ thân và rễ hơi có độc, vị đắng, tính mát. Dân gian sử dụng để làm thuốc tẩy xổ (dùng 8 – 15 g), nhuận tràng (dùng 3 – 5 g), chữa táo bón (thay thế cho đại hoàng) và chữa thủy thũng. Người suy nhược, già yếu, phụ nữ có thai, tiêu chảy không nên dùng do các thành phần trong cây có tác dụng tẩy xổ khá mạnh và hơi có độc. Cần tham vấn thầy thuốc trước khi sử dụng.
Lá sứ: Kinh nghiệm dân gian dùng lá cây sứ chữa bong gân, sai khớp, mụn nhọt.
Nhựa mủ: Thành phần chủ yếu là axít plumeric. Cũng có thể dùng nhựa mủ để tẩy xổ, nhưng liều thấp hơn nhiều so với vỏ thân, 0,5 – 0,7 g/ngày dưới dạng nhũ dịch.
Hoa: Hoa sứ có công dụng tiêu đờm, trừ ho, hạ áp. Trong dân gian thường sử dụng hoa sứ phơi khô để làm thuốc chữa ho, kiết lỵ… Hoa khô có tác dụng mạnh hơn hoa tươi. Nên thu hái hoa khi vừa nở hết, phơi hay sấy khô dùng dần.
Một số bài thuốc hay có dùng cây sứ
– Chữa cao huyết áp, bằng cách dùng như sau: Hàng ngày sử dụng 12 – 20g hoa sứ (loại khô), đem sắc (nấu) lấy nước, uống thay trà trong ngày.
– Bong gân: Dùng một lá tươi rửa sạch, giã nhuyễn, trộn với một ít muối ăn đắp lên chỗ sưng. Lại dùng một ít lá tươi khác, hơ lên lửa cho héo và đắp phía ngoài rồi cố định bằng băng hoặc vải sạch. Ngày đắp 1 – 3 lần, liên tục như vậy 1 – 2 ngày.
– Đau nhức hay mụn nhọt: Cũng dùng lá tươi giã nhuyễn đắp vào.
– Chân răng sưng đau: Vỏ rễ ngâm rượu, dùng ngậm rất hiệu quả (chú ý không được nuốt).
– Ho: Sử dụng 4 – 12g hoa sứ khô, sắc lấy nước, uống thay trà trong ngày (dùng loại hoa cánh trắng, tâm điểm vàng).
—-
Dominoshop sưu tầm và tổng hợp